Inhoud
Jarenlang hadden de Herenthoutenaren het over de Sint-Gummaruskapel. Tot de mensen van Heemkring Sandelyn opperden dat het historisch juister was om dit gebouw de Sint-Gummaruskerk te noemen. De reden is simpel: het betreft hier de eerste parochiekerk van de gemeente, gesticht door de hertogen van Brabant. De parochie krijgt een eerste papieren vermelding op een oorkonde uit 1336 maar is waarschijnlijk een stuk ouder. De aanzet van een rondboogvenster in ijzerzandsteen verwijst naar de Romaanse stijl van de 12de, 13de eeuw. De latere spitsbogen zijn dan weer gotisch van aard.
De ‘villakerk’ was de kerk van de onderhorigen van de Heer van Herlaar. In 1409 al werd het recht om hier pastoors te benoemen toegekend aan het kapittel van Lier. Bij gebrek aan een eigen kerk kwamen ook de mensen van Wiekevorst hier naar de mis. Vooral in natte periodes was het moeilijk om de gemeentegrens over de steken. De Wimp trad regelmatig buiten haar oevers zodat de gelovigen hun kerk niet konden bereiken. Vanaf 1617 verzochten zij de bisschop meermaals om op eigen grondgebied een parochie te mogen stichten. Pas in 1642 werden hun smeekbeden verhoord.
In 1799, na de Franse Revolutie, wordt de kerk als ‘zwartgoed’ verkocht. In 1801 wordt ze opnieuw aan het bisdom geschonken maar twee jaar later wordt ze ontwijd. Eerst wordt ze ietwat oneerbiedig als schuur gebruikt, vanaf 1820 worden er klassen van de gemeenteschool ingericht. Het is een school met torentje, vandaar de volkse benaming Torekenschool. Victor Aerts beweerde steevast dat hij hier op de hogeschool had gezeten, doelend op het feit dat de klas van meester De Schutter zich niet op het gelijkvloers maar op de eerste verdieping bevond.
Panorama interieur Sint-GummaruskerkVanaf 2 januari 1949 krijgt een Vespertekenschool, gesticht door Kallist Fimmers en geplaatst onder de leiding van Lode Bosmans, er een onderkomen. Onder meer kunstschilder Jef Van Grieken leerde er de eerste kneepjes van het vak. Later werd er gedopt en serveerde het Rode Kruis er braderijgerechten. Al die tijd is er nauwelijks aandacht voor de erbarmelijke staat waarin het pand zich bevindt. Tenzij dan in de pers, die regelmatig aandringt op een dringende aanpak van het gebouw.
Een grondige renovatie, ook van een vele jaren verborgen gebleven fresco en met behoud van zoveel mogelijk ijzerzandsteen, komt er uiteindelijk in 2000. Op 15 december 2001 wordt het kerkje weer officieel opengesteld.
Nadien wordt het gebouw vooral voor culturele doeleinden gebruikt. In een eerste tentoonstelling blikte Staf Palmans met vijftig foto’s terug op die restauratie, die hij dagelijks op de voet volgde.
Enkele verenigingen richten hier hun jaarlijkse manifestaties in, MinC organiseert er regelmatig muziekconcerten. Dat je in een monument (sinds 1949) niet doet wat je wilt, mag blijken uit het feit dat de inrichters iedere keer de toog op wieltjes mogen binnenrijden en met tafels en stoelen mogen zeulen.
Foto's renovatie: Staf Palmans